علم امام محمد باقر(ع)

باقرالعلوم(ع) در علم، زهد، عظمت و فضیلت سرآمد بنی‌هاشم بود و احادیث فراوانی در زمینه‌های مختلفی همچون فقه، توحید، سنت نبوی، قرآن و اخلاق از او نقل شده است تا جایی که محمد بن مسلم ۳۰ هزار حدیث و جابر بن یزید جعفی ۷۰ هزار حدیث از امام باقر(ع) نقل کرده‌اند. او جنبشی علمی پدید آورد که در دوره امامت فرزندش امام صادق(ع) به اوج خود رسید.

شمار اصحاب و شاگردان او را ۴۶۲ تن دانسته‌اند. در دوره امامت او، تدوین دیدگاه‎های شیعه در رشته‌های گوناگون مانند اخلاق، فقه، کلام و تفسیر آغاز شد.
کتاب‌های متعددی درباره امام باقر(ع) منتشر شده که مسند الامام الباقر(ع) اثر عزیزالله عطاردی از جمله آنهاست.

مطلب ارسالی از: فاطمه محمدی، کلاس هفتم

نحوه شهادت امام محمد باقر(ع)

شهادت امام محمد باقر (ع) در ایام خلافت هشام بن عبدالملک بود و گفته شده که ابراهیم بن ولید بن عبدالملک بن مروان، امام (ع) را با زهر، شهید کرده و این کار احتمالاً به امر هشام بوده است.

اما چه کسی امام باقر (ع) را به شهادت رساند؟ در این خصوص سه نقل متفاوت وجود دارد:

۱. زید بن حسن: بعضی می نویسند زید بن حسن به دستور هشام، زهر را به زین اسب مالید و اسب را به حضور امام باقر (ع) آورد و اصرار کرد که آن حضرت بر آن سوار گردد، آن حضرت ناگزیر بر آن سوار شد و آن زهر در بدن او اثر کرد، به گونه ای که ران هایش متورم شد و سه روز به سختی در بستر بیماری افتاد و سرانجام به شهادت رسید.

۲. ابراهیم بن الولید:‌ ابن شهر آشوب نقل کرده است که شهادت امام باقر (ع) به دست ابراهیم بن الولید بود که به واسطه زهر، امام را مسموم کرده است. همین قول را علامه مجلسی نیز نقل کرده است.

۳. بنی امیه: بعضی فقط شهادت امام باقر (ع) را به دست بنی امیه نقل کرده‌اند و گفته اند که امام را مسموم نموده‌اند؛ همانطور که پدر بزرگوارشان امام سجاد (ع) را مسموم نمودند. بحرانی نیز ضمن نقل شهادت امام توسط بنی امیه، معتقد است که شهادت ایشان توسط فرد دیگری از مأموران انجام شده است.

وصیت امام محمد باقر(ع)

امام محمد باقر(ع) به پسرش امام صادق(ع) وصیت کرد و فرمود: «مرا در لباسى که روز جمعه با آن نماز مى‌‏خواندم، کفن کن، و عمامه‏‌ام را بر سرم بپیچ و قبرم را چهار گوش کن و به اندازه چهار انگشت از زمین، بلند گردان، هنگام دفن، بندهاى کفنم را باز کن.»

روایت شده: امام صادق(ع) فرمود: «پدرم در وصیت خود نوشت: او را در سه جامه کفن نمایم، یکى از آنها روپوشى بود که آن حضرت در روز جمعه با آن نماز مى‌‏خواند، و دیگرى جامه‏‌اى بود و سومى پیراهن بود».

من به پدرم عرض کردم: این مطلب را چرا مى‏‌نویسى؟ (نیاز به نوشتن نیست)، فرمود: از آن مى‌‏ترسم که مردم در مورد تکفین من با تو ستیز کنند، اگر آنها گفتند پدرت را با چهار یا پنج کفن، تکفین کن، سخن آنها را گوش نکن، عمامه‌‏ام را بر سرم بپیچ، و عمامه جزء کفن به شمار نمى‏‌آید، بلکه کفن آن است که بدن به آن پیچیده شود.

نیز روایت شده که امام صادق(ع) فرمود: پدرم به من فرمود: «اى جعفر! فلان مبلغ از اموال مرا وقف گریه کنندگان کن، تا ده سال در سرزمین منى، هنگام اعمال منى (در حج) براى من گریه کنند.»

همچنین نقل شده: امام محمد باقر(ع) هشت درهم براى مراسم عزادارى خود، وصیت کرد، و آن حضرت، این کار را از «سنت» مى‏‌دانست، زیرا پیامبر اکرم(ص) (در ماتم شهادت جعفر طیار) فرمود: «براى آل جعفر، غذا تهیه کنید، زیرا آنها به عزادارى اشتغال دارند.»

آیا امام محمد باقر‌(ع) در کربلا حضور داشتند؟

قیام عاشورا یکی از اثرگذارترین و مهمترین وقایع تاریخ اسلام است که در محرم سال ۶۱ هجری قمری اتفاق افتاد. 

حضور امام باقر(ع) در این واقعه مورد قبول مورخان است زیرا:

1-روایات بسیاری وجود دارد که ولادت آن امام را قبل از سال ۶۱ هجری دانسته اند.

مانند:«امام محمد باقر(ع) در سال ۵۷ هجری در مدینه متولد شد.» (بحارالانوار، ج۴۶،

ص۲۱۲)

2-امام باقر(ع) در پاسخ به فردی که از آن حضرت میپرسد: «آیا شما زمان امام حسین(ع) را درک کرده‌اید؟» امام فرمودند: «بلی» (کلینی، الکافی، ج۴، ص۲۲۳، دارالکتب الإسلامیة، تهران، ۱۳۶۵ش)

3-امام باقر(ع) درمورد حضورشان در کربلا فرمودند:« جدم امام حسین (ع) کشته شد، درحالیکه من چهارساله بودم و کشته شدن او را به یاد می‌آورم.» (احمدبن‌أبی‌یعقوب، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۲۰، بیروت، دارصادر، بی‌تا)

4-حضور امام باقر(ع) در کربلا هیچ منع تاریخی نداشته و از آن جایی که سن آن بزرگوار کم بوده، طبیعی است که با خانواده خود زندگی می‌کرده‌اند و در سفر کربلا با آنها همراه بوده‌اند. 

فرزندان امام محمد باقر(ع)

امام محمد باقر(ع) هفت فرزند داشتند:

1-جعفر بن محمد (امام صادق علیه السلام) فرزند ام فروه

2-عبدالله فرزند ام فروه

3-ابراهیم فرزند ام حکیم (در کودکی از دنیا رفتند.)

4-عبیدالله فرزند ام حکیم (در کودکی از دنیا رفتند.)

5-علی فرزند ام ولد 

6-زینب فرزند ام ولد

7-ام سلمه فرزند ام ولد (علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار گفته اند که ام سلمه از همسر چهارم امام باقر(ع) است.)

همسران امام محمد باقر(ع)

امام محمد باقر(ع) سه همسر داشته اند:

1-ام فروه دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر

2-ام حکیم دختر اسید بن مغیره ثقفی

3-ام ولد (در اصطلاح فقهی به کنیزانی که از مالک خود صاحب فرزند می شوند و دیگر قابل خرید و فروش نیستند،ام ولد می گویند.)

در بسیاری از منابع برای امام محمد باقر (ع) فقط سه همسر ذکر شده است، اما علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار گفته اند که ایشان چهار همسر داشته اند:

4-ام علی (که به خوارج گرایش داشت و از امیرالمومنین علیه السلام بیزاری می جست.)

امام در روایتی فرموده اند:"یک شب تا صبح با او صحبت کردم و دلیل آوردم تا از عقیده اش برگردد و دوستدار امیرالمومنین(ع) شود اما او قبول نکرد، صبح که شد طلاقش دادم."

القاب امام محمد باقر (ع)

القاب زیادی برای امام محمد باقر(ع) ذکر شده است که هر یک نشان دهنده صفتی از صفات آن امام بزرگوار بوده است:

باقرالعلوم : شکافنده علوم 

شاکر : شکرکننده 

صابر : شکیبا 

هادی : هدایت کننده 

شبیه : چون شبیه جدشان رسول خدا(ص) بودند.

 امین : امانت دار 

شاهد : گواه 

عبد صالح : بنده پرهیزکار 

امام محمد باقر (ع) که بود؟

محمد بن علی معروف به محمد باقر(ع)، پنجمین امام شیعیان است.
ایشان اول ماه رجب سال ۵۷ هجری قمری در مدینه منوره چشم به جهان گشودند.
پدر ایشان امام سجاد(ع) و مادر بزرگوارشان، فاطمه بنت حسن، دختر امام حسن مجتبی(ع) است، بنابراین ایشان اولین امام شیعه از نسل هر دو نوه پیامبر(ص)، امام حسن(ع) و امام حسین (ع) است.
کنیه امام باقر (ع) «ابوجعفر» و معروف‌ترین لقب ایشان «باقر العلوم» به معنای شکافنده علوم است.
حضرت امام محمدباقر (ع) در واقعه جانگداز عاشورا سال ۶۱ هجری، در سن ۴ سالگی، به همراه پدر و در کنار جد عزیزشان حضرت سیدالشهداء (ع) در کربلا حضور داشتند.
آن حضرت در زمان شهادت پدر بزرگوارشان امام سجاد (ع) در سال ۹۴ هجری قمری، ۳۶ سال سن داشتند که امامت شیعیان را عهده دار شدند.
مدت امامت پنجمین پیشوای شیعیان جهان تا زمان شهادت ایشان، ۱۹ سال و دو ماه بود.
حضرت امام محمد باقر (ع) سرانجام در سال ۱۱۴ هجری قمری و در سن ۵۷ سالگی با توطئه مرموز و مخفیانه هشام بن عبدالملک دهمین خلیفۀ اموی در شهر مدینه مسموم شدند و به شهادت رسیدند و پیکر پاکشان در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد.
مرقد نورانی شریف آن حضرت، در کنار مرقد جد بزرگوارشان امام حسن مجتبی (ع)، پدر ارجمندشان امام سجاد (ع) و فرزند عزیزشان امام جعفر صادق (ع) قرار دارد و زیارتگاه شیعیان، عاشقان و ارادتمندان است.